Vremeplov - 3.oktobar

U Crnoj Gori i vezano za Crnu Goru, na današnji dan dogodilo se, pored ostalog, sljedeće:

1791. U Sarajevu rođen Simo Milutinović, srpski pjesnik i Njegošev učitelj. Simo Milutinović Sarajlija prošao je kroz mnoga zanimanja, a obišao i mnoge krajeve od Vidina do Lajpciga, od Besarabije do Crne Gore. Bio je Njegošev učitelj na Cetinju. Umro je u Beogradu 30. decembra 1847. godine.

1796. Počela bitka na Krusima. Do sukoba je došlo kada je Mahmut-paša svojim trupama naredio da pređu na desnu obalu Sitnice i da se kreću ka crnogorskim terenima. U borbama prsa u prsa Turci su počeli da uzmiču naročito nakon pogibije Mahmut-paše. Crnogorci su ih gonili do Morače, ali nijesu iskoristili istorijsku priliku da tada oslobode Zetu i prošire granice.
Crnogorci su bili uvjereni da je na ovom razbojištu za svagda riješena sudbina Crne Gore. To je trebalo i na svojevrstan način i obilježiti. Učesnicima bitke se učinilo da bi to najadekvatnije bilo ako se preduzme trijumfalni pohod od Krusa do Cetinja, sa glavom poginulog skadarskog vezira, nabijenom na koplje. Bilo je u tom varvarskom postupku mnogo prkosa prema protivniku koga je Crna Gora držala za najljućeg u dotadašnjoj istoriji.
Svečani ulazak crnogorske vojske u Cetinje upriličen je 28. IX / 9. X 1796. Kao i na svetkovini prilikom povratka sa Martinića, pobjednici su obrazovali trijumfalnu kolonu, pokazujući zadobijene trofeje, što su učesnici svečanosti pozdravljali plotunima.*iz teksta akademika Branka Pavicevića*

1880. Crna Gora je pristupila Međunarodnom telegrafskom savezu - najstarijoj međunarodnoj organizaciji koja je osnovana u Parizu 1865. godine.

1929. Crna Gora je dobila naziv Zetska banovina. Ovim je teritorijalna podjela usklađena sa Zakonom o nazivu i podjeli Kraljevine Jugoslavije, koji je donesen odmah nakon uvođenja šestojanuarske diktature. U sastav Banovine ušle su teritorije koje je Crna Gora imala prije 1918: Boka Kotorska, primorski pojas sa Dubrovnikom, Hercegovina do Neretve s Trebinjem, Gackom, Bilećom, Nevesinjem, Stocem i Čapljinom, fočanski srez sa Fočom, Kalinovikom, Novopazarskim krajem sa Prijepoljem, Pribojem i Novom Varoši, zatim Ivanjica, Raška, Novi Pazar i Mitrovica. Banovina je bila podijeljena na 32 sreza i šest sreskih ispostava. Sjedište Zetske banovine bilo je na Cetinju a, izuzimajući Dubrovnik sa okolinom, koji je 1939. godine izašao iz njenog sastava, banovina je ostala sve do aprilskog rata 1941. Za prvog bana Zetske banovine imenovan je general Krsto Smiljanić bivši komandant armijske oblasti, a za komesara oblasti Miljan Radonjić radikal, član bivše Oblasne skupštine Zetske oblasti.

U svijetu se, pored ostalog, dogodilo:

1226. Umro italijanski fratar Đovani Bernardone, poznat kao Franjo Asiški, osnivač rimokatoličkog franjevačkog reda.

1824. Skupština Meksika usvojila ustav, država postala nezavisna federativna republika pod nazivom Sjedinjene Države Meksika.

1866. Mirovnim ugovorom u Beču, kojim je okončan sedmonedjeljni rat Italije i Austrije, Italiji pripali oblast Veneto i grad Venecija.

1888. Rođen njemački novinar Karl fon Osjecki, dobitnik Nobelove nagrade za mir 1935. Zbog pacifističkog djelovanja nacisti ga 1933. zatvorili u koncentracioni logor, 1938. umro od posljedica mučenja.

1895. Rođen Sergej Aleksandrovič Jesenjin, jedan od najpopularnijih ruskih pjesnika XX vijeka. Njegovo pjesničko djelo i njegov život, koji je okončao samoubistvom u 30. godini, uticali na evropsko pjesništvo.

1897. Rođen francuski pisac Luj Aragon, jedan od osnivača dadaističkog i nadrealističkog pokreta. 1930, poslije učešća na kongresu revolucionarnih pisaca u Harkovu, opredjeljuje se za socijalistički realizam, tokom II svjetskog rata, uz Elijara, najznačajniji pjesnik Pokreta otpora.

1906. Na Radio konferenciji u Berlinu SOS ustanovljen za međunarodni signal za pomoć. Najčešće se tumači kao skraćenica engleskih reči Save Our Souls, Spasite naše duše. Konvecnija stupila na snagu u julu 1908.

1929. Kraljevina Srba, Hrvata i Slovenaca promijenila naziv u Kraljevina Jugoslavija, državna teritorija podijeljena na devet banovina.

1932. Irak, po isteku britanskog mandata, stekao nezavisnost i postao član Lige naroda.

1938. U Dubrovniku rodjena poznata hrvatska pjevačica Tereza Kesovija.

1952. Velika Britanija na ostrvima Monte Belo, pored sjeverozapadne obale Australije, isprobala svoju prvu atomsku bombu.

1968. Predsjednik Perua Fernando Belaunde Teri oboren u vojnom udaru Nacionalne revolucionarne hunte koju je predvodio general Huan Velasko Alvarado. Po dolasku na vlast, vojna hunta nacionalizovala nalazišta nafte i počela sveobuhvatnu agrarnu reformu.

1981. Poslije sedam mjeseci, irski nacionalisti u zatvoru Mejz u Belfastu obustavili štrajk glađu protiv britanskih vlasti. Tokom štrajka umrlo 10 zatvorenika.

1989. U okružnom sudu u Prištini počelo suđenje Azemu Vlasiju i trinaestorici kosovskih Albanaca optuženih za kontrarevolucionarno djelovanje i organizovanje štrajka albanskih rudara u rudniku Stari trg.

1990. Istočna i Zapadna Njemačka se zvanično ponovo ujedinile, poslije 45 godina. Neformalno ujedinjenje počelo 9. novembra 1989, padom Berlinskog zida.

1991. Predsjedništvo SFRJ u nepotpunom sastavu odlučilo da pređe na rad u uslovima neposredne ratne opasnosti, ocijenivši da je građanski rat na pomolu i da su se za takav rad stekli uslovi predviđeni Ustavom. Od tada sjednicama Predsedništva prisustvovali samo članovi iz Srbije, Vojvodine, Kosova i Crne Gore. Predsjedništvo nazvano krnje Predsjedništvo.

1995. Predsjednik bivše jugoslovenske republike Makedonije Kiro Gligorov povrijeđen u atentatu, u eksploziji automobila-bombe u centru Skoplja. Poginuli njegov vozač i prolaznik.

1997. Japanski voz na magnetnim jastucima vozeći 451 kilometar na sat oborio svjetski rekord na eksperimentalnoj željezničkoj dionici zapadno od Tokija.

1999. U saobraćajnoj nesreći na Ibarskoj magistrali kod Lazarevca poginula četiri člana Srpskog pokreta obnove, jedne od tada najjačih opozicionih političkih stranaka u Srbiji. Predsjednik stranke Vuk Drašković, tom prilikom lakše povrijeđen, optužio vlasti za ubistvo i atentat na njega.

1999. Prvi put poslije II svjetskog rata, na parlamentarnim izborima u Austriji nacionalistička Slobodarska partija Jerga Hajdera osvojila drugo mjesto u Parlamentu i dobila mogućnost da učestvuje u formiranju Vlade.

2001. Senat SAD odobrio sporazum o trgovinskoj saradnji s Vijetnamom, koji je toj zemlji obezbijedio normalan trgovinski status i odnose sa SAD.

2003. Pakistan uspješno testirao nuklearni projektil Hatf-III, dometa 290 kilometara.