Vremeplov - 31.oktobar

U Crnoj Gori i vezano za Crnu Goru, na današnji dan dogodilo se, pored ostalog, sljedeće:

1830. Na Cetinju je umro Petar Prvi Petrović Njegoš - Sveti Petar Cetinjski, crnogorski mitropolit i gospodar od 1784. do 1830. godine. Proglašen je za sveca 1834. Otac mu je bio Marko, a majka Anđelija, rođena Martinović. Petar I se rano zakaluđerio, 1765. poveo ga je vladika Vasilije na školovanje u Rusiju. Vratio se zbog smrti Vasilijeve 1766. i stalno boravio u manastiru Stanjevići, kod vladike Save. 1874., u Sremskim Karlovcima hirotonisan je. Radio je na sređivanju prilika u Crnoj Gori, mirenju zakrvljenih bratstava i plemena, suzbijanju anarhije i raznih bolesti i ublažavanju oskudica. Vodio je česte borbe sa Turcima i 1796. izvojevao je dvije značajne pobjede - na Martinovićima i Krusima čime je - pripajanjem obližnjih brdskih plemena Crna Gora dobila proširenje. Posljednji značajniji njegov okršaj sa Turcima bio je na Morači 1820. godine, kojom prilikom je poražen bosanski vezir Dželaludin-paša a Crnoj Gori su pripojeni Morača i Rovca. U borbama sa Napoleonom Vladika Petar I sa svojom vojskom došao je do Dubrovnika, ali poslije mira u Tilzitu, morali su da napuste primorje. Boku je ponovo oslobodio 1813. godine ali, pod pritiskom velikih sila, morao je da se povuče. Ustanovio je Zakonik opšti crnogorski i brdski" i Praviteljstvo suda crnogorskog i brdskog (Kuluk) i utvrdio slobodnu državu. Za života su ga Crnogorci zvali "Sveti vladika". Znao je nekoliko evropskih jezika.

1906. Prvi višestranački parlament konstituisan je 31. oktobra 1906, a raspušten je 9. jula 1907. godine. Za predsjednika Narodne skupštine tada je izabran vojvoda Šako Petrović. Za narodnog poslanika mogao je biti izabran samo crnogorski državljanin koji stalno živi u Crnoj Gori i ima 30 godina. Narodni poslanici birani su na četiri godine, a Narodna skupština se obnavljala u potpunosti po isteku njenog mandata ili raspuštanja. Narodnu skupštinu sazivao je knjaz. On je mogao i da je raspusti, ali država nije mogla biti bez parlamenta duže od šest mjeseci. Nakon raspuštanja prve Skupštine, izbori su održani 31. oktobra 1907. godine, kada je za predsjednika izabran Labud Gojnić.

1919. U Kotoru rođen Antonije Abramović. Tokom Drugog svjetskog rata bio je iguman i duhovnik manastira Visoki Dečani na Kosovu, potom iguman manastira Savina u Herceg Novom, klirik u Atini, pa arhimandrit i mitronosni episkop Ruske pravoslavne crkve u Kanadi. Odazvao se pozivu da stane na čelo pokreta za obnavljanje Crnogorske pravoslavne crkve, te ga je na Lučindan, 31. oktobra 1993. godine, crnogorski zbor pod vedrim nebom, ispred dvorca Kralja Nikole I Petrovića, izabrao za svog crkvenog poglavara. Antonije Abramović je umro 18. novembra 1996. godine i sahranjen na Cetinju.

2006. Crnogorska Skupština, svečanom sjednicom, obilježila stotu godišnjicu parlamentarizma. Predsjednik Parlamenta Ranko Krivokapić je kazao da se Crna Gora na proslavi vijeka ustavnosti podsjetila "sve snage pravde svog hiljadugodišnjeg postojanja i nepravde 23 godine zatiranja". Bilo je boljih od nas da vrate nezavisnost, ali nas je zapalo da to učinimo na najbolji način - potpuno mirno i demokratski. Zato hvala nedjeljivoj Crnoj Gori, kazao je Krivokapić. On je podsjetio da je prije stotinu godina na Lučin dan konstituisana prva crnogorska Skupština i kazao da je moderni parlamentarizam, stimulisan prvim Ustavom iz 1905. godine, "došao kao nova forma vjekovne tradicije Crne Gore".

U svijetu se, pored ostalog, dogodilo:

1517. Umro italijanski slikar Fra Bartolomeo, jedan od posljednjih firentinskih renesansnih majstora. Smatra se pretečom baroka.

1517. Ogorčen mnogobrojnim zloupotrebama crkve, njemački sveštenik Martin Luter okačio na vrata katedrale u Vitenbergu i stavio na javnu raspravu 95 teza o reformi crkve. Time je u njemačkim zemljama počela Reformacija, a Luter postao jedan od njenih vođa.

1632. Rođen Jan Vermer, jedan od najvećih holandskih majstora slikarstva 17. vijeka. Nepriznat i neshvaćen za života, dva vijeka kasnije svrstan među najveće umjetnike u istoriji slikarstva.

1795. Rođen Džon Kits, jedan od velikana iz plejade engleskih romantičara s kraja XVIII i početka XIX vijeka.

1922. Rođen kambodžanski princ Norodom Sihanuk, kojeg je na prijesto prvi put dovela francuska kolonijalna vlast 1941. Abdicirao 1955. u korist oca Norodoma Suramarita, a poslije njegove smrti 1960. ponovo je šef države. Oboren sa vlasti 1970. u državnom udaru generala Lon Nola. Poslije niza burnih političkih promjena, 1993. ponovo postao kralj Kambodže.

1925. Reza Kan preuzeo prijesto Irana i osnovao dinastiju Pahlavi, koja je vladala tom zemljom do Islamske revolucije 1979.

1926. Umro američki mađioničar porijeklom mađarski Jevrejin Hari Hudini, najpoznatiji mađioničar 20. vijeka.

1940. Pobjedom britanske avijacije završena bitka za Britaniju koju su Njemci počeli u julu snažnim bombardovanjem i pomorskom blokadom Velike Britanije. Britanci preuzeli vazdušnu kontrolu nad Lamanšom, a Njemci odustali od invazije na ostrvo.

1952. Na pacifičkim Maršalskim ostrvima SAD izvele prvu probu hidrogenske bombe.

1956. Bombardovanjem egipatskih aerodroma, Britanija i Francuska počele napad na Egipat, tokom Suecke krize.

1961. U procesu destaljinizacije Sovjetskog Saveza, Staljinovi posmrtni ostaci premješteni iz mauzoleja na Crvenom trgu u grobnicu uz zidine Kremlja.

1984. Ispred rezidencije u Nju Delhiju ubijena Indira Gandi, premijer Indije. Ubistvo izvršili Siki ekstremisti, pripadnici njenog ličnog obezbjeđenja.

1992. Papa Jovan Pavle II zatražio oprost i ukinuo presudu inkvizicije protiv Galilea Galileja, donijetu 359 godina ranije. Neka od Galilejevih djela bila sun a Vatikanskom Popisu zabranjenih knjiga, Index librorum prohibitorum.

1993. Umro italijanski reditelj Federiko Felini, koji je pedesetih godina 20. vijeka postao vodeće ime italijanskog i svjetskog filma. Jedan od najistaknutijih predstavnika italijanskog neorealizma, dobitnik tri Oskara.

2000. Ruska raketa s prvim stanovnicima međunarodne svemirske stanice eksplodirala u Kazahstanu.

2003. U Maleziji izabran peti premijer Abdulah Ahmad Badavi. Na dužnosti zamijenio Mahatira Mohameda, koji je, s reputacijom najkontroverznijeg azijskog lidera, vladao tom zemljom jugoistočne Azije od 1981.