Vremeplov - 29.septembar

U Crnoj Gori i vezano za Crnu Goru, na današnji dan se dogodilo, pored ostalog:

1895. U Podgorici je otvorena Pješadijska podoficirska škola. Radila je samo godinu, a po završetku nastave pitomci su tri godine služili u stajaćoj vojsci, dok su najuspješniji upućivani u dvogodišnju oficirsku školu nakon koje su dobijali činove.

1908. Knjaz Nikola je na Cetinju sazvao vanrednu Narodu skupštinu na kojoj je razmatrana aneksija BiH, koja je okarakterisana kao agresija Austrougarske i povreda odluka Berlinskog kongresa. Istaknuto je da Crna Gora više nije obavezna da poštuje član 29 Berlinskog ugovora kojim je Austrougarskoj dato pravo nadzora nad crnogorskim obalama. Skupština je tražila da se obnove diplomatski odnosi sa Srbijom koji su prekinuti prethodne godine zbog bombaške afere.

1989. Iz San Rema u Italiji, uz najviše državne i vojne počasti, ispraćeni su posmrtni ostaci Kralja Nikole Prvog Petrovića Njegoša, njegove supruge, kraljice Milene, i njihove dvije kćeri Ksenije i Vjere.

U svijetu se, pored ostalog, dogodilo:

1399. Kralj Ričard II postao prvi engleski monarh koji je abdicirao. Na abdikaciju ga primorali plemići koji su se pobunili protiv njegove apsolutističke vladavine.

1518. Rođen italijanski slikar Jakopo Tintoreto, jedan od najvećih majstora XVI vijeka, čuven po vještini postizanja izuzetnih svjetlosnih efekata. Imao veliki uticaj na evropsko slikarstvo, posebno na impresioniste.

1758. Rođen engleski admiral Horacio Nelson, jedan od najvećih stratega u istoriji pomorskih ratova. Odnio ključne pobjede nad Napoleonovom flotom, a 1805. nanio katastrofalan poraz udruženoj špansko-francuskoj floti kod Trafalgara.

1854. U Valjevu umro prota Matija Nenadović, vojvoda i jedan od vođa Prvog srpskog ustanka. Bio prvi diplomata obnovljene Srbije i tvorac i prvi predsjednik Praviteljstvujušćeg sovjeta. Njegovi "Memoari" dragocjeno svjedočanstvo o ljudima i događajima iz tog vremena.

1901. Rođen italijanski nuklearni fizičar Enriko Fermi, dobitnik Nobelove nagrade za fiziku 1938. Zaslužan za niz osnovnih otkrića u fizici atomskog jezgra, a 2. decembra 1942. u Čikagu pustio u pogon prvi nuklearni reaktor, što se računa kao početak atomskog doba.

1902. Umro Emil Zola jedan od najznačajnijih francuskih književnika. Najpoznatija djela Trbuh Pariza Jazbina, Nana, Žerminal, Čovjek-zvijer i dr.

1911. Italija objavila rat Turskoj i upala u libijsku provinciju Tripolitaniju.

1918. Bugarska poslije poraza na Solunskom frontu u Prvom svjetskom ratu potpisala primirje sa saveznicima.

1913. Rudolf Dizel, njemački inženjer, konstruktor prvog motora sa unutrašnjim sagorijevanjem na principu samopaljenja, nestao u moru u kanalu Lamanš prilikom putovanja iz Antverpena u London.

1923. Na osnovu mandata Društva naroda Velika Britanija uspostavila vlast u Palestini.

1930. Umro ruski slikar Ilja Jefimovič Rjepin, glavni predstavnik realizma u ruskom slikarstvu. Izvršio veliki uticaj na umjetnike svog vremena i bio uzor sovjetskim socijalističkim realistima.

1936. Rođen Silvio Berluskoni političar i državnik koji tri puta osvojio mandat premijera Italije.

1938. Velika Britanija, Francuska, Italija i Njemačka potpisale sporazum u Minhenu kojim je Njemačkoj dozvoljeno da pripoji Sudetsku oblast, dio Čehoslovačke s njemačkom nacionalnom manjinom. Minhenski sporazum smatra se presudnim aktom kojim je Hitleru otvoren put za početak Drugog svjetskog rata.

1940. Rumunija u Drugom svjetskom ratu istupila iz Balkanskog pakta koji je 9. februara 1934. u Atini zaključila s Jugoslavijom, Turskom i Grčkom.

1941.U Babi Jaru kod Kijeva Njemci u Drugom svjetskom ratu u masakru nad Jevrejima, koji je trajao dva dana, pobili 33.771 civila, uključujući žene i djecu.

1943. Američki general Dvajt Ajzenhauer i italijanski maršal Pjetro Badođo potpisali primirje.

1943. Rodjen Leh Valensa, poljski političar, prvi predsjednik demokratske Poljske, od 1990.-1995. godine.

1957. U zapadnom Pakistanu poginulo oko 300 ljudi kada je ekspresni voz udario u kompoziciju cistjerni s naftom.

1958. Emitovan prvi zajednički program TV-odašiljača u Beogradu, Zagrebu i Ljubljani.

1967. Međunarodni monetarni fond okupio svojih 106 članica na sastanku u Rio de Žaneiru, gdje je odobrena reforma svjetskog monetarnog sistema.

1970. Potpredsjednik Egipta Anvar el Sadat preuzeo dužnost šefa države poslije smrti Gamala Abdela Nasera, a 5. oktobra formalno postao predsjednik države.

1972. Japan i Kina normalizovali diplomatske odnose.

1976. Rođen Andrej Ševčenko ukrajinski fudbaler i reprezentativac. Profesionalnu karijeru započeo u kijevskom Dinamu gdje je bio do 1999. Tada je potpisao za AC Milan gdje je ostao sve do 2006., kada je potpisao za londonski Čelzi. Međutim, tamo nije mogao da se izbori za mjesto u prvoj postavi, pa se u avgustu 2008. vratio u Milan. Za Evropskog fudbalera godine izabran 2004.

1979. Papa Jovan Pavle II tokom prve papske posete Irskoj uputio apel za mir u Sjevernoj Irskoj pred više od milion ljudi u Dablinu.

1979. Predsjednik Ekvatorijalne Gvineje Fransisko Masijas Nguema, zbačen sa vlasti u avgustu 1979, strijeljan pod optužbom da je kriv za genocid, izdaju, pronevjeru i sistematsko kršenje ljudskih prava.

1987. Umro Henri Ford. Bio je među prvima koji su uveli masovnu proizvodnju velikom broju ljudi dostupnih automobila na pokretnoj traci. To ostvarenje nije samo značilo revoluciju industrijske proizvodnje, već je imalo i velik uticaj na modernu kulturu tako da mnogi društveni teoretičari to razdoblje ekonomske i društvene istorije nazivaju "fordizam".

1988. Mirovne snage Ujedinjenih nacija za svoj četrdesetogodišnji rad dobile Nobelovu nagradu za mir.

1993. Jedan od komunističkih veterana i predstavnik tvrde linije evropskih komunista Žorž Marše povukao se, zbog lošeg zdravlja, sa mjesta predsjednika Komunističke partije Francuske, na čijem čelu je bio dvije decenije.

1994. Ministri odbrane članica NATO na sastanku u Sevilji odlučili da NATO pojača vazdušne napade na položaje bosanskih Srba.

1999. Specijalne policijske snage razbile demonstrante u Beogradu kada su pokušali da dođu do rezidencije predsjednika Jugoslavije Slobodana Miloševića.

2000. Pozivu lidera Demokratske opozicije Srbije na građansku neposlušnost i generalni štrajk zbog pokušaja režima da falsifikuje izborne rezultate 24. septembra, prvi se odazvali srednjoškolci u Gornjem Milanovcu i rudari kolubarskog rudnika "Tamnava". U narednim danima talas štrajkova zahvatio cijelu Srbiju, počela blokada magistralnih puteva.

2000. Bivši kanadski premijer Pjer Trido umro u 80. godini. Premijer Kanade od 1968. do 1979. i od 1980. do 1984, Trido poslije prvog izbora za premijera pokrenuo pravu "tridomaniju", koja je političarima donijela, za njih do tada nedostižan, status zvijezda.

2001. Savjet bezbjednosti UN usvojio rezoluciju o borbi protiv terorizma i sprječavanju finansiranja terorista. Rezolucijom predviđeno uvođenje sankcija svakoj zemlji koja ne bude poštovala antiterorističke mjere.

2003. Sud u Beogradu osudio haške bjegunce Milana Lukića i Olivera Krsmanovića iz Višegrada i Dragutina Dragičevića iz Srebrenice na 20 godina, a Đorđa Ševića iz Rume na 15 godina zatvora za ubistvo 16 muslimana iz mjesta Sjeverin, oktobra 1992.