Vremeplov - 29.oktobar

U Crnoj Gori i vezano za Crnu Goru, na današnji dan dogodilo se, pored ostalog, sljedeće:

1798. Donesen je Zakonik opšti, crnogorski i brdski - poznat kao Zakonik Petra prvog, čime je sudska vlast u Crnoj Gori prvi put dobila svoje mjesto u sudskom postupku. Proklamovao je jednakost ljudi pred zakonom, ukidanje krvne osvete, plemenske omraze i slično što je ubuduće bilo u nadležnosti "zemaljske vlade".

1813. Nakon što je crnogorska vojska oslobodila Budvu, Herceg Novi i Kotor u Dobroti se sastala Skupština Crnogoraca i Bokelja i proglašeno je ujedinjenje Crne Gore i Boke. Izabrana je Centralna komisija "kao neka vrsta privremene vlade" i ostali organi vlasti.. Ta nova formacija je zaživjela i očekivalo se da uz podršku Rusije, ujedinjenje potvrde velike sile. Međutim, pod pritiskom Rusa, Mirovna konferencija naredne godine, ponovo je razdvojila te dvije provincije i Boka je ponovo dodijeljena Austriji. Na Bečkom kongresu 1815. g. Boka Kotorska je predata Austriji i pod njenu okupaciju ostala sve do 1918. god.

U svijetu se, pored ostalog, dogodilo:

439. Vandali, predvođeni kraljem Genserikom, osvojili Kartaginu, koja je postala glavni grad vandalske države u Africi.

1507. Rođen španski vojskovođa Fernando Alvares de Toledo, vojvoda od Albe. Kao namjesnik Holandije sprovodio teror nad protivnicima španske krune, tokom kog je pogubljeno 18.000 ljudi.

1814. Fulton, prvi parni ratni brod, koji je konstruisao Robert Fulton, porinut u njujorškoj luci.

1881. U Japanu osnovana prva nacionalna politička stranka.

1888. U Carigradu potpisana Konvencija o Sueckom kanalu. Prema njoj, kanal treba da bude slobodan i otvoren, za vrijeme rata i u vrijeme mira, za sve trgovačke i ratne brodove, bez obzira na zastavu.

1889. Umro ruski pisac, književni kritičar i revolucionar Nikolaj Gavrilovič Černiševski. Zalagao se da književnost bude oruđe društvene kritike, a u djelu "Šta da se radi" iznio socijalističko-utopijske poglede na društvo.

1897. Rođen njemački nacistički političar Jozef Gebels, ministar prosvjete i propagande nacističke Njemačke, jedan od inspiratora antisemitskog terora. Izvršio samoubistvo, s cijelom porodicom, u posljednjim časovima pred pad Berlina u II svjetskom ratu.

1908. Umro Silvije Strahimir Kranjčević, najveći hrvatski pjesnik na prelazu iz 19. u 20. vijek.

1910. Rođen engleski filozof Džuls Alfred Ejer. Njegova knjiga "Jezik, istina i logika" smatra se manifestom logičkog pozitivizma.

1911. Umro Džozef Pulicer, američki novinski magnat, jedan od začetnika tzv. žute štampe. Iz njegove fondacije svake godine se dodjeljuje nagrada za novinarstvo, karikaturu, istoriju SAD, poeziju, dramu, roman i muziku.

1918. Hrvatski sabor poslije raspada Austro-Ugarske u I svjetskom ratu proglasio raskid državno-pravnog odnosa s Habsburškom monarhijom i proglasio pristupanje Hrvatske zajedničkoj državi sa Slovenijom i Srbijom, odnosno formiranje Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca.

1923. Turska proglašena republikom, general Mustafa Kemal Ataturk postao prvi predsjednik.

1929. Krah Njujorške berze, Crni utorak, označio početak velike krize koja je uzdrmala temelje privrede SAD i kasnije se proširila na cio svijet. Industrijska proizvodnja u razvijenim zemljama pala na nivo sa početka vijeka, bez posla ostalo 26 miliona ljudi.

1950. Umro švedski kralj Gustav V. Tokom vladavine, od 1907, osigurao neutralan status Švedske u oba svjetska rata.

1956. Dva dana uoči francusko-britanskog napada na Egipat izraelska vojska napala poluostrvo Sinaj.

1964. Ujedinjena Republika Tanganjika, Zanzibar i Pemba promijenila naziv u Tanzanija.

1996. U Beču održana aukcija oko 8.000 slika, skulptura i ostalih umjetničkih djela koja su od austrijskih Jevreja u II svjetskom ratu oteli austrijski i njemački nacisti. Prihod dodijeljen preživjelima u holokaustu.

1998. Komisija Južne Afrike za istinu, predsjedniku Nelsonu Mendeli predala izvještaj u kojem su bivši predsjednik Pjer Bota, Mendelina bivša supruga Vini i Afrički nacionalni kongres optuženi za kršenje ljudskih prava.

1998. Veteran astronautike SAD Džon Glen u 77. godini spejs-šatlom Diskaveri ponovo poletio u kosmos, 36 godina poslije svoje prve kosmičke misije.

2000. Više od 30.000 ljudi demonstriralo protiv neonacista u njemačkom gradu Diseldorfu.

2001. Japan usvojio kontroverzni zakon koji dozvoljava japanskim oružanim snagama, prvi put poslije II svjetskog rata, da budu angažovane u inostranstvu kao podrška napadima SAD u Avganistanu.

2001. Pod pritiskom predsjednika Pakistana, zatvoreno 12 pripadnika Islamskog militarističkog pokreta radi istrage o oružanom napadu na jednu hrišćansku crkvu, kada je ubijeno 16 osoba.

2002. U požaru u petospratnom Međunarodnom trgovinskom centru u južnovijetnamskom gradu Ho Ši Min poginula 61, povrijeđeno više od 100 osoba.

2003. U Tokiju na smrt vješanjem osuđen Tomomas Nakagava, jedan od vođa japanskog kulta Strašnog suda, koji je 1995. učestvovao u napadu smrtonosnim nervnim gasom na tokijsku podzemnu željeznicu, kada je umrlo 12 osoba.

2003. U 83. godini umro italijanski tenor Franko Koreli, jedan od najpopularnijih operskih pjevača XX vijeka.

2004. Lideri Evropske unije u Rimu potpisali evropski ustav, 25 članica EU dobilo dvije godine za njegovu ratifikaciju.

2004. Arapska televizija Al Džazira emitovala snimak u kom vođa Al Kaide Osama bin Laden prvi put javno priznaje da stoji iza napada u SAD 11. septembra 2001.