Vremeplov - 17.novembar

U Crnoj Gori i vezano za Crnu Goru, na današnji datum se, pored ostalog, dogodilo:

1901. Otvorena je Gimnazija u Pljevljima. Nazvana je Srpska gimnazija i bila je jedina niža realna gimnazija za Rašku oblast i Metohiju. Prve godine imala je 70 učenika, a nastava je organizovana na spratu Osnovne škole. Od 1903. do 1912. pri Gimnaziji je radila i Đevojačka radnička škola. Od 1913. preimenovana je u "Kraljevsku crnogorsku realnu gimnaziju".

1920. Crnogorska vlada notom je tražila prijem Crne Gore u Društvo naroda, želeći da iznudi raspravu o crnogorskom pitanju. Međutim, Pol Mantu, generalni sekretar Društva zatajio je taj zahtjev.

1920. Poslije smrti Mitrofana bana na Arhijerejskom saboru je za crnogorsko primorskog mitropolita izabran Gavrilo Dožić, koji je tu funkciju obavljao do 1938. kada je izabran za srpskog patrijarha. Kao pobornik bezuslovnog ujedinjenja Crne Gore i Srbije bio je poslanik na Podgoričkoj skupštini i predvodnik delegacije koja je njene odluke predala regentu Aleksandru u Beogradu. Potpisao je pripajanje Crnogorske pravoslavne crkve Srpskoj.

2006. Ministarstvo inostranih poslova Crne Gore je od Ministarstva inostranih poslova Republike Hrvatske zvanično obaviješteno da je predsjednik Republike Hrvatske Stjepan Mesić 14. novembra izdao agreman Branku Lukovcu za obavljanje dužnosti izvanrednog i opunomoćenog ambasadora Republike Crne Gore u Republici Hrvatskoj, sa sjedištem u Zagrebu.

U svijetu se, na današnji datum, pored ostalog, dogodilo:

1558. Umrla je engleska kraljica Meri I Tjudor, ćerka Henrija VIII. Tokom vladavine od 1553. kao supruga španskog kralja Felipea II pokušala je da Englesku vrati pod uticaj pape, a zbog žestokog progona protestanata (anglikanaca) dobila je naziv Krvava Meri ('Bloody Mary'). Poslije njene smrti na prijesto je došla njena sestra Elizabeta I, koja je postavila temelje budućoj britanskoj imperiji.

1800. Kongres SAD se sastao prvi put u novoj prijestonici Vašingtonu, a američki predsjednik Džon Adams je postao prvi stanar zgrade kasnije nazvane Bijela kuća.

1855. Škotski istraživač Dejvid Livingston otkrio je vodopade na rijeci Zambezi, nazvane po engleskoj kraljici Viktorijini vodopadi.

1858. Umro je velški filantrop Robert Oven, socijalista-utopista i socijalni reformator, industrijalac koji je svoje bogatstvo utrošio pokušavajući da ostvari projekte socijalnih reformi.

1869. Otvoren je u Egiptu Suecki kanal koji je spojio Sredozemno i Crveno more, značajno skrativši pomorska putovanja od Evrope ka Aziji. Brodovi nijesu više morali da obilaze oko Afrike. Kanal je dugačak 100 morskih milja a radovi su trajali preko 10 godina pod rukovodstvom Francuza Ferdinana de Lesepsa.

1903. Ruska Socijal-demokratska radnička partija se podijelila na dvije grupe, Boljševike (ruski "većina") Menjševike ("manjina").

1913. Prvi brodovi su prošli kroz Panamski kanal, koji je zvanično otvoren godinu dana kasnije.

1917. Umro je francuski vajar Ogist Roden, jedan od najvećih umjetnika s kraja 19. i početka 20. vijeka. Njegovo djelo objedinilo je romantičarski duh i moderne težnje i presudno uticalo na evropsko vajarstvo ("Mislilac", "Poljubac", "Balzak", "Građani Kalea", "Vrata pakla", "Vječni idol").

1925. Rodjen je Rok Hadson, američka filmska i televizijska zvezda, pod pravim imenom Leroy Harold Scherer Jr. Igrao je u mnogim poznatim filmovima: Okuka na rijeci, Zbogom oružju, Osinje gnijezdo, Dinastija (TV serija) i drugi. On je bio prva holivudska poznata ličnost koja je umrla od AIDS-a, 2. oktobra 1985. godine.

1938. Umro je hrvatski političar Ante Trumbić, koji je uz Franu Supila i Ivana Meštrovića bio glavni zastupnik ujedinjenja Hrvatske sa Srbijom i Crnom Gorom u zajedničku državu. Bio je predsjednik Jugoslovenskog odbora od osnivanja 1915. do njegovog raspuštanja u decembru 1918, kada je formirana Kraljevina Srba, Hrvata i Slovenaca.

1942. Rodjen je Martin Skorseze, američki filmski režiser italijanskog porijekla.

1947. Puštena je u saobraćaj železnička pruga Šamac-Sarajevo, duga 242 kilometra, u čijoj su izgradnji učestvovale omladinske brigade iz cijele Jugoslavije.

1954. Egipatski general Gamal Abdel Naser postao je šef države poslije pada predsjednika Mohameda Nagiba , s kojim je 1952. srušio kralja Faruka I.

1969. Predstavnici dvije velike supersile u naoružanju, SSSR-a i SAD-a, su u Helsinkiju (Finska) otpočeli pregovore o ograničavanju nuklearnog i strateškog naoružanja, pod nazivom SALT I.

1970. Daglas Engelbart je dobio patent za 'miša', dodatni uredjaj kojim se mogu izdavati naredbe kompjuteru.

1974. Na prvim parlamentarnim izborima u Grčkoj posijle više od deset godina i nakon sedmogodišnje vojne diktature ubjedljivo je pobijedila Nova demokratija Konstantina Karamanlisa.

1976. Kina je izvela najveću nuklearnu eksploziju u atmosferi.

1988. Smjenjivanje visokih funkcionera u Pokrajinskom komitetu Saveza komunista Kaćuše Jašari i Azema Vlasija izazvalo je masovne demonstracije Albanaca na Kosovu, uključujući i štrajk oko 1.000 rudara u rudniku Stari trg koji je počeo u februaru 1989.

1989. U Čehoslovačkoj je počela 'Plišana revolucija' studentskim demonstracijama i sukobima sa policijom. Demonstracije su počele u Pragu u znak sjećanja na dan kada su Njemci 1939. pogubili devet čeških studenata i zatvorili češke univerzitete, a pretvorile su se u protestni marš protiv komunističkog režima. Policija je grubo reagovala, mnogi su uhapšeni, a 71 lice je povrijeđeno.

1993. Sudije iz 11 zemalja položile su zakletvu na inauguralnom zasijedanju suda UN za ratne zločine počinjene u Jugoslaviji, prvog takvog suda poslije Nirnberškog i Tokijskog koji su bili osnovani nakon Drugog svjetskog rata.

1996. U drugom krugu lokalnih izbora u Srbiji, koalicija opozicionih partija "Zajedno" je pobijedila u najvećem broju velikih gradova, uključujući Beograd, Niš, Novi Sad i Kragujevac. To je bila prva pobjeda srpske opozicije od uvođenja višestranačkog političkog sistema 1990. Pokušaj vlasti da falsifikuje izborne rezultate izazvao je tromjesečne masovne građanske proteste.

1997. Pripadnici najveće egipatske militantne organizacije "Al Gama al Islamija" ubili su u blizini hramova u Luksoru 58 stranih turista i četvoricu Egipćana.

2001. Na Kosovu su održani prvi parlamentarni izbori od dolaska međunarodnih snaga u tu pokrajinu u junu 1999. Ubjedljivu pobjedu odnio je Demokratski savez Kosova Ibrahima Rugove osvojivši 45,6 odsto glasova. Srpska koalicija "Povratak" osvojila je 11,34 odsto glasova. Na izbore je izašlo 63 odsto Albanaca i 56 odsto Srba.

2003. Bivši bodi-bilder, 'Mister Univerzum' i filmski glumac, Arnold Švarceneger je inaugurisan za guvernera savezne države Kalifornije, u SAD.

2005. Na svečanosti u Dejtonu bivšem američkom izaslaniku za Balkan Ričardu Holbruku uručena je Dejtonska nagrada za mir, u znak priznanja za postizanje sporazuma kojim je prije 10 godina okončan rat u Bosni i Hercegovini.