Vremeplov - 7.novembar

U Crnoj Gori i vezano za Crnu Goru, na današnji datum se, pored ostalog, dogodilo:

1918. Samozvani Centralni izvršni odbor za ujedinjenje Srbije i Crne Gore, na sjednici u Beranama, donio je odluku kojom je ustanovljena Velika narodna skupština, poznatija kao Podgorička skupština i donio Pravila biranja njenih poslanika. Pravila su rađena po instrukcijama Nikole Pešića, i nijesu temeljena na Ustavu Crne Gore, niti na Ustavu Srbije. Izbori su bili javni, kolektivnim glasanjem skupštinu je trebalo održati ne na Cetinju kako je Ustavom Crne Gore bilo predviđeno, nego u Podgorici, gdje je bilo najviše njihovih pristalica. Osim toga, Skuština je bila Velika narodna, a ne Narodna skupština CG. Ovim su važećoj Crnogorskoj narodnoj skupštini i njenim legalnim poslanicima ukinuta prava i legitimitet, i suspendovan Zakon o izboru narodnih poslanika.

1922. U Dobrskoj Župi kod Cetinja rođen je Dimitrije Dimo Vujović, akademik, crnogorski i jugoslovenski istoričar i istoriograf. Za više od četiri decenije stvaralaštva objavio je devet knjiga, oko 300 radova i brojne priloge iz istorije, filozofije, književnosti. Osnovna preokupacija su mu bili: istorija crnogorsko-francuskih veza i odnosa, ujedinjenje Crne Gore i Srbije, crnogorska nacija, politička djelatnost crnogorskih federalista. Jedan je od prvih crnogorskih istoričara koji su se protivili idejnim usmjeravanjima istoriografije i povrjeđivanju istorijske građe. Bio je predsjednik Saveza društava istoričara Jugoslavije, direktor Istorijskog instituta Crne Gore, redovni član CANU, profesor Univerziteta Crne Gore i jedan od pokretača višetomne Istorije Crne Gore.

Na današnji datum u svijetu se, pored ostalog, dogodilo:

1598. Rođen španski slikar Fransisko de Surbaran, čije djelo, uz stvaralaštvo Velaskeza , predstavlja vrhunac španskog baroknog slikarstva. Bio je dvorski slikar kralja Filipa IV (163, a njegovi najbolji radovi nalaze se u samostanima u Sevilji.

1659. Francuska i Španija su zaključile Pirinejski mir, kojim je završen rat između dvije zemlje započet 1635. godine.

1867. Rođena je Marija Sklodovska Kiri, direktor Instituta za radijum u Parizu i profesor fizike, rodom Poljakinja. Bila je udata za francuskog naučnika Pjera Kirija, s kojim je otkrila radijum i polonijum i dala osnov modernoj nauci o radioaktivnosti. Zajedno sa mužem dobila je Nobelovu nagradu za fiziku 1903, a 1911. godine sama je dobila Nobelovu nagradu za hemiju.

1873. Pariski muzej Luvr, prvi put je otvoren za publiku. Do tada je to bio kraljevski dvorac.

1875. Britanski istraživač Vernej Kameron stigao je na atlantsku obalu Afrike kao prvi Evropljanin koji je prešao Afriku od obale do obale. Na taj put krenuo je 1873. iz Zanzibara.

1879. Rođen je ruski revolucionar Lav Davidovič Bronštajn, poznat kao Lav Trocki, jedna od ključnih ličnosti u obje ruske revolucije, 1905. i 1917. Bio je član Politbiroa boljševičke partije, predsjednik uticajnog Petrogradskog sovjeta, šef diplomatije u prvoj sovjetskoj vladi. Nakon sukoba sa Staljinom, isključen je 1927. iz partije, 1929. je protjeran iz SSSR, a u avgustu 1940. po Staljinovom nalogu ubijen u Meksiku. Njegova ideja o permanentnoj revoluciji, kao jedinom načinu za pobjedu socijalizma u svijetu, našla je sljedbenike u pokretu trockista.

1895. Njemački fizičar Konrad Viljem Rentgen objelodanio je otkriće - da neki nepoznati zraci izazivaju pojavu fluorescencije kristala. Ubrzo je potom utvrdio da se pomoću tih zraka, mogu snimiti unutrašnje strukture ljudskog tijela i snimio ruku svoje žene. Za ovo otkriće 1904. godine dobio je Nobelovu nagradu.

1910. Umro je ruski književnik Lav Tolstoj. Napisao je svjetski proslavljene romane Rat i mir, Ana Karenjina i druge.

1913. Rođen je Alber Kami, francuski književnik. Pisao je eseje, romane i drame. Učestvovao je u pokretu otpora. Sa egzistencijalistima je uočavao metafizičku apsurdnost ljudskog života, ali se od njih odvajao jačim naglašavanjem duhovnih čovjekovih vrijednosti. Glavna djela: esej "Sizifov mit", romani "Stranac", "Kuga", "Pad", drame "Nesporazum", "Kaligula", "Opsadno stanje". Dobio je Nobelovu nagradu za književnost 1957. godine.

1917. U Petrogradu je, pod vodstvom vođe boljševika Vladimira Iljiča Lenjina, počela Oktobarska socijalistička revolucija. Crvena garda zauzela je sve značajne punktove u gradu, srušena je privremena vlada Aleksandra Kerenskog i formirana prva sovjetska vlada s Lenjinom na čelu.

1944. Američki predsjednik Frenklin Delano Ruzvelt (Franklin D. Roosevelt) izabran je četvrti put za predsjednika SAD, što je jedinstven slučaj u američkoj istoriji.

1946. Završena je prva savezna radna akcija omladine Jugoslavije na željezničkoj pruzi Brčko-Banovići. Oko 70.000 mladih iz cijele zemlje i 2.000 iz inostranstva izgradilo je za 190 dana prugu dugu 90 kilometara.

1956. Tokom Suecke krize, Generalna skupština UN izglasala jerezoluciju kojom je Velikoj Britaniji, Francuskoj i Izraelu naloženo da odmah povuku trupe iz Egipta.

1972. Ričard Nikson izabran je drugi put za predsjednika SAD, ali je u avgustu 1974. bio prisiljen da podnese ostavku zbog afere Votergejt u kojoj je otkriveno da su pristalice republikanaca uoči tih izbora, radi špijunaže provalile u glavno sjedište Demokratske stranke. To je bilo prvi put da američki predsjednik podnese ostavku.

1973. SAD i Egipat su uspostavili pune diplomatske odnose, prekinute poslije Šestodnevnog rata 1967. u kojem je izraelska armija porazila egipatske snage i zauzela Sinaj, područje Gaze i Golansku visoravan u Siriji.

1980. Umro američki glumac Stiv Mek Kvin, poznat po ulogama romantičnih avanturista. Rođen je 24. marta 1930. godine.

1987. U Tunisu je u državnom udaru koji je predvodio premijer Bin Ali oboren Habib Burgiba, predsjednik države od sticanja nezavisnosti 1956. Ben Ali je za 84-godišnjeg lidera, koji je 1974. proglašen doživotnim predsjednikom Tunisa, rekao da je isuviše senilan da bi vladao.

1990. Meri Robinson je, na prvim predsjedničkim izborima poslije 17 godina, postala prva žena predsjednik Irske.

1992. Umro je čehoslovački državnik Aleksander Dubček, vođa reformističkog pokreta u Čehoslovačkoj krajem šezdesetih godina 20. vijeka nazvanog "Praško proljeće", promoter "socijalizma sa ljudskim likom". U januaru 1968. je izabran za generalnog sekretara Centralnog komiteta KPČ, a u avgustu iste godine je smijenjen nakon vojne intervencije Varšavskog pakta. Poslije pada komunističkog režima 1989. izabran je za predsjednika čehoslovačkog parlamenta.

2000. Održani su predsjednički izbori u SAD koji su, zbog spora oko izbornih rezultata, doveli zemlju u političku krizu bez presedana. Odlukom Vrhovnog suda SAD 13. decembra za predsjednika je izabran republikanski kandidat Džordž Buš Mlađi.

2001. Belgijska nacionalna avio kompanija Sabena podnijela je zahtjev za bankrot i time postala prva evropska avio kompanija koja je to uradila zbog velikih gubitaka u avio industriji, nakon terorističkih napada na Ameriku 11. septembra 2001. godine.

2002. Na referendumu na Gibraltaru, velikom većinom glasova odbijen je britansko-španski plan o podjeli suvereniteta nad ovom kolonijom, što je izazvalo zastoj u pregovorima između Londona i Madrida.

2004. Umro južno-afrički scenarista Gibson Kente (72), osnivač pozorišta Crnaca, koji je otvoreno priznao da ima AIDS.

2005. K. Natvar Sing, indijski ministar spoljnih poslova, prisiljen da podnese ostavku nakon otkrića da su se on i njegova Kongresna stranka okoristili UN-ovim programom hrane za naftu.

2005. Alberto Fudžimori, bivši predsjednik Perua, uhapšen u Čileu na osnovu peruanske potjernice.