Vremeplov - 5.novembar

U Crnoj Gori i vezano za Crnu Goru, na današnji datum, pored ostalog, dogodilo se:

1450. U jednom dubrovačkom izvještaju prvi put pomenut srednjovjekovni grad Bihor po kome je ime dobila istoimena župa, koja se nalazi u središnjem dijelu Polimlja. U pomenutom dokumentu piše da su trgovci jednog dubrovačkog karavana ostavili u zalog tovar svile u Bihoru. Grad se nalazio na vrhu brda Gradina, kod sela Bioča na ušću rijeke Lješnice u Lim. Bio je opasan zidinama a ispod zidina postojalo je podgrađe sa trgom za trgovačku razmjenu. Bihor je 1455. godine pao pod osmansku vlast, a u ratovima od 1852-58. potpuno je razoren i raseljen. Zadržalo se ime za oblast koja danas pripada Beranama i Bijelom Polju.

1929. U Beogradu je umro Veljko Milićević, pisac, političar, novinar, publicista. Crnogorac po ocu. Gimnaziju je završio u Zagrebu, studirao je prava, filozofiju, romanske jezike i književnost u Ženevi, Londonu, Parizu u Tuluzu. U 15. godini proglašen je za evropskog vunderkinda. U Crnoj Gori je radio kao dopisnik sarajevskog lista "Narod" a bio je i dobrovoljac u Prvom balkanskom ratu. Radio je u državnoj službi Crne Gore, pri Ministarstvu unutrašnjih djela i bio glavni urednik "Glasa Crnogorca". Bio je protivnik bezuslovnog ujedinjenja Crne Gore i Srbije i odluka Podgoričke skupštine, zbog čega je jedno vrijeme bio nepoželjan u Beogradu. Napisao je romane "Bespuće", "Opsjene", "Pripovjetke prve i druge", "Vihor"...

U svijetu se, na današnji datum, pored ostalog, dogodilo

1630. Mirovnim sporazumom u Madridu završen englesko - španski rat. Španija i njena saveznica Austrija poražene na moru i kopnu. Na strani Engleza borili se Francuzi i Holanđani.

1831. Rođen Džejms Klark Maksvel, najveći teorijski fizičar XIX vijeka, profesor u Londonu i Kembridžu. U njegove najznačajnije radove ubrajaju se istraživanja u oblasti elektromagnetizma i matematička formulacija Faradejevih otkrića. Umro u Kembridžu na isti dan 1879.

1911. Italija anektirala turske pokrajine u Libiji, Tripoli i Kirenaiku, i držala ih do 1943, kada su njemačko-italijanske snage, u II svjetskom ratu, potisnute iz Afrike.

1913. Rođena britanska pozorišna i filmska glumica Vivijen Li. Svjetsku slavu stekla ulogom Skarlet O'Hare u američkom filmu "Prohujalo s vihorom" za koju je dobila Oskar.

1914. Francuska i Velika Britanija u I svjetskom ratu objavile rat Turskoj.

1926. Poslije četvrtog atentata na Musolinija, u Italiji donijet Zakon o zaštiti države, uveden totalitarni fašistički režim.

1930. Umro holandski ljekar Kristijan Ajkman, dobitnik Nobelove nagrade za medicinu 1929, za otkriće vitamina B. Utvrdio uzrok bolesti beri-beri.

1936. Kod Ivanjice rođen Ivan Stambolić. Obavljao najviše partijske i državne funkcije u Srbiji. Bio predsjednik Predsjedništva Srbije. Suprotstavio se politici S. Miloševića pa je ubrzo nakon čuvene 8. sjednice, odražene septembra 87., smijenjen sa najviše državne funkcije. U avgustu 2000. godine kidnapovali ga i na Fruškoj Gori ubili pripadnici Miloševićevih državnih policijskih službi. Njegovi posmrtni ostaci pronađeni krajem marta 2003. te je 8. aprila sahranjen u Beogradu.

1940. Teodor Ruzvelt po treći put izabran za predsjednika SAD

1943. U Jajcu, na II zasijedanju AVNOJ-a osnovana Telegrafska agencija Nove Jugoslavije - Tanjug. Prvi direktor bio Vladislav Ribnikar.

1952. Prva eksplozija hidrogenske bombe. Riječ je o bombi koja oslobađa ogromne količine nuklearne energije pri vrlo visokim temperaturama i pritiscima. Kao upaljač hidrogenske bombe služi atomska bomba.

1955. Umro francuski slikar Moris Utrilo. Mimo svih slikarskih pravaca i struja izgradio poseban doživljaj ambijenta slikajući pariske vedute, od kojih su najpoznatije one s motivima zabitih uličica i trgova Monmartra.

1956. Britanski padobranci izveli desant na Port Said, tokom britansko-francusko-izraelske agresije na Egipat. SSSR zaprijetio da će upotrijebiti rakete ako Francuzi i Englezi ne prihvate prekid vatre.

1960. Umro američki filmski režiser kanadskog porijekla Mek Senet, jedan od najznačajnijih autora burlesknih komedija u periodu nijemog filma. Promovisao Čarlija Čaplina.

1962. Ujedinjene nacije usvojile rezoluciju kojom su osudile politiku aparthejda u Južnoj Africi i pozvale sve članice da prekinu ekonomske i vojne odnose sa ovom zemljom.

1968. Širli Čizholm, kao prva crnkinja, izabrana u Predstavnički dom američkog Senata.

1989. Umro američki pijanista, porijeklom ruski Jevrejin, Vladimir Horovic, jedan od najvećih majstora klavira 20. vijeka.

1991. Predsjednici Srbije i Crne Gore Slobodan Milošević i Momir Bulatović odbacili, na Međunarodnoj konferenciji o Jugoslaviji u Hagu, četvrtu verziju Sporazuma za opšte rješenje jugoslovenske krize koju su ponudili međunarodni posrednici.

1991. Britanski medijski magnat češkog porijekla Jan Robert Maksvel nađen mrtav u Atlantskom okeanu kod Kanarskih ostrva, gdje je krstario jahtom.

1996. Pakistanski predsjednik smijenio premijerku Benazir Buto, pod optužbom da je njena vlada ogrezla u korupciji i nepotizmu.

2000. Posljednji etiopski car Hajle Selasije sahranjen u sabornoj crkvi Svete Trojice u Adis Abebi, 25 godina nakon što je, u 83. godini, umro pod sumnjivim okolnostima, a potom sahranjen na način koji ne dolikuje vladaru. Harizmatični afrički vođa koji je po legendi direktni potomak kralja Solomona i kraljice od Sabe, svrgnut je nakon 44 godine vladavine u vojnom udaru 1974.

2001. U Beogradu potpisan sporazum o saradnji jugoslovenskih vlasti i UNMIK kojim su potvrđeni osnovni principi i obaveze iz rezolucije 1244 Savjeta bezbjednosti UN.

2006. Sadam Husein od strane specijalnog iračkog suda, zbog zločina protiv čovječnosti, osuđen na smrt vješanjem.

2006. Sandinistički vođa Danijel Ortega ponovno izabran za predsjednika Nikaragve.

2008. Istorijski predsjednički izbori u Americi okončani izborom prvog Afroamerikanca u Bijeloj kući. Kandidat Demokratske stranke, senator Barak Obama, novi je predsjednik Sjedinjenih Američkih Država.