Vremeplov - 28.septembar

U Crnoj Gori i vezano za Crnu Goru, na današnji dan se dogodilo, pored ostalog:

1920. U Đulićima, Andrijevica, rođen pripovjedač, romansijer, dramski pisac i esejist Čedo Vuković. Gimnaziju završio u Peći, književnost studirao u Beogradu. Učesnik narodnooslobodilačke borbe. Bio je član Savjeta Crne Gore, više puta je biran za predsjednika Udruženja književnika Crne Gore. Dobitnik nagrade AVNOJ-a za književnost, Trinaestojulske, Zmajeve, Udruženja književnika Crne Gore. Ima više domaćih odlikovanja i Orden Republike Francuske. Djela su mu prevođenja na više stranih jezika. Najznačajnija djela su: Vitorog, Pripovjetke, Svemoćno oko, Bez redenika, Tim lavlje srce, Mrtvo duboko, Halo nebo, Razvođe, Sudilište, Sinovi sinova, Na bjelinama vremena, Deveta zora, Snovi mikrokozma, Makarije, Izabrana djela za djecu I- II, Sabrana djela I-II.

U svijetu se, pored ostalog, dogodilo:

48. p.n.e. U Egiptu ubijen Gnej Pompej Veliki, jedan od najvećih rimskih državnika i vojskovođa, koji je 69. prije nove ere ugušio Spartakov ustanak, a 61. osvojio Jerusalim. Rimski Senat izabrao ga za konzula 52, a vlast izgubio poslije poraza od Gaja Julija Cezara u bici kod Farsale, poslije čega se sklonio u Egipat.

551. Rodjen Konfučije ( Kung fu Tse), kineski filozof, osnivač konfučijanizma, učenja koje počiva na starim kineskim predanjima.

1066. Normanski vojvoda Vilijam, kasnije engleski kralj Vilijam I Osvajač, iskrcao se s vojskom kod Pevensija u južnoj engleskoj pokrajini Saseks i počeo osvajanje Engleske.

1841. Rođen francuski državnik Žorž Benžamen Klemanso, premijer od 1906. do 1909. i od 1917. do 1920, kada se povukao iz političkog života. U vrijeme Drajfusove afere u svom listu objavio pismo pisca Emila Zole predsjedniku Republike, "Optužujem".

1864. U Londonu osnovana Prva internacionala, za koju je osnivački dokument pod nazivom "Inauguralna adresa i Statut" napisao Karl Marks.

1895. Umro francuski hemičar i biolog Luj Paster, pronalazač vakcina protiv bjesnila, antraksa i "crvenog vjetra". Otkrio i postupak konzerviranja hrane sprječavanjem razmnožavanja bakterija, koji je kasnije nazvan "pasterizacija". Osnivač naučnih grana mikrobiologije i stereohemije. 1888. organizovao institut u Parizu, nazvan po njemu.

1902. Umro francuski pisac Emil Zola, tvorac i najizrazitiji predstavnik naturalističkog romana. Poznat i po otvorenom pismu predsjedniku Francuske, "Optužujem", u kom je otkrio mahinacije vojnih krugova u "Drajfusovoj aferi".

1914. Umro srpski kompozitor i muzički pedagog Stevan Stojanović Mokranjac, član Srpske kraljevske akademije i horovođa Beogradskog pjevačkog društva. Njegovo djelo smatra se najznačajnijom etapom u razvoju srpske nacionalne muzike u XIX vijeku.

1949. Moskva jednostrano otkazala ugovor o prijateljstvu i uzajamnoj pomoći SSSR i Jugoslavije, što su potom učinile i ostale zemlje "socijalističkog lagera", Mađarska 30. septembra, Bugarska i Rumunija 1. i Čehoslovačka 4. oktobra.

1958. U Francuskoj održan referendum na kome je prihvaćen novi Ustav, čime je počelo razdoblje Pete Republike. Novim Ustavom ojačana predsjednička vlast.

1965. Prilikom erupcije vulkana na Filipinima, 56 kilometara južno od Manile, 184 osobe izgubile život.

1966. Umro francuski pisac Andre Breton, teoretičar i osnivač nadrealističkog pokreta. Svoje stavove o psihoanalizi i automatizmu podsvijesti kao osnovi umjetničkog stvaralaštva iznio u Manifestima nadrealizma.

1970. Umro egipatski vojnik i predsjednik Gamal Abdel Naser. Predsjednik bio od 1954. do smrti. Smatra se jednom od najvažnijih osoba novije bliskoistočne istorije. Bio jedan od lidera Pokreta nesvrstanih zemalja.

1989. U izbjeglištvu na Havajima umro bivši filipinski diktator Ferdinand Markos. Predsjednik Filipina postao 1965, kao jedan od najpopularnijih političara, a 1986. na talasu masovnih protesta zbačen sa vlasti, pa izbjegao na Havaje.

1994. U nevremenu u Baltičkom moru u blizini finske obale potonuo feribot "Estonija". U toj najvećoj mirnodopskoj pomorskoj nesreći u Evropi poginulo više od 900 osoba.

1996. U Vučitrnu na Kosovu bačene dvije eksplozivne naprave u krug vojne kasarne, a u selu Rudnik i mjestu Podujevo napadnute policijske stanice. Oružani napadi kosovskih Albanaca na punktove srpske policije učestali u narednim mjesecima, što je početkom 1998. dovelo do otvorenih sukoba.

1998. Poslije dvije nedjelje uličnih nemira i nasilja koji su zaprijetili da će oboriti Vladu silom, albanski premijer Fatos Nano podnio ostavku.

2000. Savezna izborna komisija saopštila konačne rezultate predsjedničkih izbora u Jugoslaviji, prema kojima Slobodan Milošević i Vojislav Koštunica idu u drugi izborni krug. Smatrajući da su rezultati falsifikovani, pristalice DOS počele masovne proteste širom zemlje.

2000. Počeo palestinski ustanak. Neposredan povod bila posjeta tadašnjeg lidera izraelske opozicije svetim mjestima u jerusalimskom starom gradu. U naredne dvije godine poginulo više od 1.000 Palestinaca i više stotina Izraelaca.

2001. Savjet bezbjednosti Ujedinjenih nacija ukinuo sankcije Sudanu, uvedene 1996. pošto je ta zemlja odbila da izruči osumnjičene za atentat na egipatskog predsjednika Hosnija Mubaraka, 1995. u Etiopiji. Ukidanje sankcija tražili Egipat i Etiopija.