Vremeplov - 12.oktobar

U Crnoj Gori i vezano za Crnu Goru, na današnji dan dogodilo se, pored ostalog, sljedeće:

1837. Petar Drugi Petrović Njegoš sklopio je ugovor o prodaji manastira Podmaine za 17 hiljada fiorina u srebru. Bio je primoran na ovakav korak jer je austrijska vojska imala planove da prisvoji manastir. U prošlosti manastir je bio zborno mjesto plemena Maine. Jedno vrijeme bio je rezidencija Cetinjskog mitropolita. U ovom manastiru je često provodio vrijeme i vladika Petar II Petrović Njegoš. Tokom istorije manastir je često stradao od požara.

1934. Umro je Ronald Džon Mek Nil, najveći branitelj Crne Gore u britanskom parlamentu poslije 1918. godine. U više navrata žestoko je kritikovao britansku politiku prema Crnoj Gori poslije Podgoričke skupštine, više puta postavljao pitanja o Crnoj Gori i u britanskoj štampi pisao u prilog crnogorskom pitanju.

U svijetu se, pored ostalog, dogodilo:

1492. Nakon što je preplovio Atlantski okean, italijanski moreplovac Kristofor Kolumbo ugledao je Bahame misleći da je stigao u istočnu Aziju. Njegova ekspedicija istog dana je stupila na kopno i proglasila ga španskom zemljom.

1518. Njemački vjerski reformator Martin Luter, optužen za jeres, odbio je da se odrekne svojih teza pred papskim izaslanikom kardinalom Tomazom Kajetanom. Duboko pogođen trgovinom indulgencijama (papski oprost), Luter je 1517. na vrata crkve u Vitenbergu okačio svojih 95 teza o preuređenju katoličke crkve i pozvao na javnu raspravu. Taj događaj smatra se početkom reformacije.

1810. Prvi put je održan Oktobarfest. Kada se bavarski kralj Luis I oženio sa princezom Therese von Sachsen-Hildburghausen, kraljevska porodica je pozvala stanovnike Minhena da prisustvuju veselju održanom na poljima ispred gradskih kapija. Odluka da se ovakvo veselje ponovi i sljedećih godina ustanovilo je zapravo tradiciju održavanja Oktobarfesta, koji sada počinje krajem septembra i traje do prve nedjelje u oktobru.

1811. Paragvaj je proglasio nezavisnost od Španije i Argentine.

1822. Brazil je stekao nezavisnost od Portugalije.

1865. Rođen je srpski naučnik, geograf Jovan Cvijić. Predsjednik Srpske kraljevske akademije od 1921. do smrti i počasni doktor više inostranih univerziteta i akademija, predsjednik Teritorijalne komisije na Mirovnim pregovorima u Versaju (1919-20) ("Balkansko poluostrvo i južnoslovenske zemlje", "Balkanska pitanja", "Etnogeografske karte jugoslovenskih zemalja"). Proučavao je i Durmitor, sva njegova jezera i demografska kretanja na durmitorskom području.

1915. Izvršena je smrtna kazna nad Edit Luis Kavlengl, bolničarskom i humanistkinjom, koja je za vrijeme Prvog svjetskog rata kao bolničarka Crvenog krsta skrivala ranjene engleske i francuske vojnike i sa svojim saradnicima prebacivala ih u Holandiju. Iako je njegovala i mnogobrojne ranjene Njemce, njemački vojni sud osudio je na smrt.

1918. U dječjoj bolnici u Bostonu prvi put su korišćena "gvozdena pluća".

1924. Umro je francuski pisac Anatol Frans, jedan od velikana francuske književnosti s kraja 19. i početka 20. vijeka, koji je za života dobio sve počasti kojima se jedan pisac može nadati. Bio je član Francuske akademije i dobitnik je Nobelove nagrade za književnost 1921. ("Zločin Silvestra Bonara", "Pobuna anđela", "Taida", "Epikurov vrt", "Ostrvo pingvina").

1931. Svečano je otvoren spomenik Isusa Hrista sa raširenim rukama, "Korkovado", zaštitni znak Rio de Ženeira. Spomenik težak 1.145 tona napravio je francuski skulptor Maksimilijan Pol Landovski. Skulptura je visoka 38 metara, od čega je 8 metara samo postolje. Spomenik se nalazi na 710 metara visine i godišnje ga posjeti u prosjeku oko 770.000 ljudi.

1933. Alkatraz je postao federalni zatvor.

1935. Rođen italijanski operski pjevač Lučano Pavaroti. Karijeru svjetske operske zvijezde počeo je 1961. ulogom Roberta u operi "Boemi" Đakoma Pučinija.

1942. U bici na pacifičkom ostrvu Gvadalkanal Amerikanci su u Drugom svjetskom ratu porazili Japance i zaustavili njihovo nadiranje ka Australiji.

1960. Tokom debate o kolonijalizmu u Generalnoj skupštini UN, ljutiti sovjetski lider Nikita Hruščov skinuo je cipelu i tresnuo njome o sto nekoliko puta.

1964. U orbitu oko Zemlje lansiran je sovjetski vasionski brod "Vashod 1", prva svemirska letjelica sa višečlanom posadom.

1968. Afrička država Ekvatorijalna Gvineja stekla je nezavisnost poslije 190 godina španske kolonijalne uprave.

1968. Predvođena pukovnikom Omarom Torihosom Ererom, Nacionalna garda Paname oborila je proameričkog predsjednika Arnulfa Arijasa Madrida.

1968. Otvorene su 19. olimpijske igre u Meksiku. Norma Enriketa Basilio Satelo je prva žena koja je zapalila olimpijsku vatru.

1984. Tokom godišnje konferencije Konzervativne partije u hotelu "Grand" u Brajtonu, u kojem je boravila Margaret Tačer, britanski premijer, eksplodirala je bomba koju su podmetnuli pripadnici IRE. Pet ljudi je poginulo, a 30 je ranjeno.

1990. Ubice na motociklima u Kairu su ubili predsjednika egipatskog parlamenta Rifata Mahdžuba i trojicu njegovih tjelohranitelja.

1992. U Kairu je poginulo više od 550 ljudi u zemljotresu čiji je epicentar bio blizu velikih piramida u Gizi.

1996. U 92. godini je umro francuski teniser Rene Lakost, posljednji od "četiri musketara" koji su dominirali svjetskim tenisom dvadesetih godina 20. vijeka. Osnivač je čuvene kompanije za proizvodnju sportske opreme.

1999. U Sarajevu je rođen šestmilijarditi stanovnik zemlje. Kum mu je bio generalni sekretar Ujedinjenih nacija Kofi Anan koji je tim povodom posjetio Sarajevo.

1999. Vojnim udarom vlast u Pakistanu preuzeo je general Pervez Mušaraf.

1999. Umro Vilt Čembrlen u 63. godini. Najznačajnija novinska agencija, "Asošijeted pres", uvrstila ga je neki mjesec kasnije među deset najboljih američkih sportista 20. vijeka, kao jedinog košarkaša pored Majkla Džordana. Vilt Čembrlen će ostati upamćen po tome što je 1962. godine u Heršiju, u utakmici protiv Njujorka, postavio rekord svih vremena, postigavši 100 poena na jednoj utakmici. Poređenja radi, maksimum Majkla Džordana je 69 poena, a Radivoje Korać je postigao 99 poena za OKK Beograd u utakmici protiv švedskog Alvika 1965. godine. Inače, u Čembrlenovoj statistici interesantan je podatak da je 118 puta zabilježio više od 50 poena po utakmici.

2001. Nobelova nagrada za mir dodijeljena je Ujedinjenim nacijama i generalnom sekretaru Kofiju Ananu.

2002. U bombaškom napadu na restoran i diskoteku na indonežanskom ostrvu Bali, poginule su 202 osobe, uglavnom strani turisti. Sud u Indoneziji osudio je na smrt glavne organizatore napada, članove ekstremne islamske grupe Džema islamija, za koju se osnovano sumnja da je povezana sa Al kaidom.

2003. U 90. godini umro je Patrik Dalzel-Džob, bivši poručnik Britanske kraljevske mornarice, za koga se vjeruje da je bio inspiracija za lik tajnog agenta Džemsa Bonda.

2006. Turski pisac Orhan Pamuk dobitnik je Nobelove nagrade za književnost, saopštila je u Stokholmu Švedska akademija.
Nobelov komitet je odlučio da nagradi književnika "koji je, u potrazi za melanholičnom dušom svog rodnog grada, pronašao nove duhovne slike za sudare i preplitanja kultura". Dugogodišnja meta nacionalista zbog odbrane prava Jermena i Kurda, Pamuk (54), u svim djelima opisuje podjele turskog društva na istok i zapad.